Θεσσαλονίκη

Θεσσαλονίκη Το 315 π.Χ. ο μακεδονικός βασιλιάς Κάσσανδρος παντρεύεται την ετεροθαλή αδελφή του Μ. Αλεξάνδρου και δίνει στη νέα πόλη, που δημιουργήθηκε απ΄την ένωση 26 οικισμών, το όνομά της : Θεσσαλονίκη.

Η νέα πόλη αναπτύσσεται γρήγορα,βρίσκεται σε προνομιούχα τοποθεσία και στο κέντρο οδικών και θαλάσσιων οδών. Σε λιγότερο από δύο αιώνες μετά την ίδρυσή της οι Ρωμαίοι κατακτούν τη Θεσσαλονίκη και όλη τη Μακεδονία.

Το 42 π.Χ. η Θεσσαλονίκη γίνεται ελεύθερη πόλη (civitas libere) και μια περίοδος ειρήνης και ευημερίας ξεκινά. Σίγουρα δεν είναι σύμπτωση ότι ο Απόστολος Παύλος κήρυξε εδώ το ευαγγέλιο το 50 μ.Χ. περίπου.

Η Θεσσαλονίκη είναι τώρα επαρχιακή πρωτεύουσα του ρωμ. κράτους και από το 305 έδρα του καίσαρα Γαλέριου, ο οποίος διακοσμεί την πόλη με σημαντικά μνημεία, όπως η Ροτόντα, η αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα) κ.α.

Με τον Μ. Κωνσταντίνο ο χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία και στην πόλη χτίζονται πολλές εκκλησίες, τις οποίες συναντά ακόμα σήμερα ο επισκέπτης.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων αιώνων η πόλη υποφέρει από τις επιδρομές των Γότθων, Περσών, Αράβων, Βενετσιάνων και Οθωμανών, αλλά πάντα οι οχύρωση σώζει την πόλη.

Στα πλαίσια της τέταρτης σταυροφορίας η πόλη καταλαμβάνεται για περίπου 20 χρόνια απ΄τους Φράγγους και γίνεται 1224 πρωτεύουσα του δεσποτάτου της Ηπείρου.

Μετά την απειλή των Καταλανών η πόλη απολαμβάνει μια χρυσή εποχή με μια πλούσια πολιτισμική ζωή, λαμπρά μνημεία, θαυμάσια διακοσμημένους ναούς και σημαντικούς λόγιους.

Το 1430 οι Οθωμανοί καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη. Δημιουργούνται συνοικίες όπου ζουν Οθωμανοί, Χριστιανοί ή Εβραίοι που φτάνουν τον 15ο αι κατά χιλιάδες. Σιγά σιγά δημιουργείται μια πυκνοκατοικημένη, συναρπαστική πόλη και κοσμοπολίτικο κέντρο.

Στο τέλος του 19ου αι η νέα σιδηροδρομική γραμμή συνδέει τη Θεσσαλονίκη με την κεντρική Ευρώπη και την Κωνσταντινούπολη, κυκλοφόρησαν τα τραμ που τα έσερναν άλογα και δημιουργούνται βιομηχανίες. Μια ευρωπαϊκή πόλη όπου κυριαρχεί το ελληνικό στοιχείο.

Στις 26 Οκτωβρίου 1912 τα ελληνικά στρατεύματα απελευθερώνουν την πόλη απ΄τους Οθωμανούς.

Χτίστηκε γύρω στο 1430 και ήταν μέρος της οχύρωσης της πόλης. Χρησιμοποιήθηκε απ΄τους Οθωμανούς σαν φυλακή. Ο Λευκός Πύργος έχει ύψος 34 μ. και αξίζει μια επίσκεψη. Με εντυπωσιακό τρόπο ο επισκέπτης ενημερώνεται για την ιστορία της πόλης.

Η Θεσσαλονίκη οχυρώθηκε απ΄την αρχή. Σήμερα σώζεται περίπου το μισό της οχύρωσης των 8 χλμ. Το Επταπύργιο είναι των βυζαντινών χρόνων και χρησιμοποιήθηκε στα νεότερα χρόνια σαν φυλακή.

Η γραφική γειτονιά της Άνω πόλης με τους κήπους και τα καλντερίμια βρίσκεται κάτω απ΄τα κάστρα.

Η αρχαία αγορά ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα το εμπορικό, δοιηκητικό και κοινωνικό κέντρο.Πρόκειται για έναν μεγάλο χώρο περιστοιχισμένο από στοές. Στην νοτιοανατολική γωνία του, τη σημερινή είσοδο, είναι οι αρχαίες λουτήρες, οι κατασκευές των οποίων δείχνουν και σήμερα την πολυτέλεια περασμένων αιώνων.

Στη σημερινή Πλατεία Ναβαρίνου, κοντά στη Ροτόντα και την αψίδα του Γαλερίου, βρίσκονται τα ερείπια του Γαλεριανού ανακτόρου.

Στο κέντρο της σημερινής πόλης βρίσκεται η αψίδα του Γαλερίου. Παλαιότερα ήταν στοά,που στα ρωμ. χρόνια οδηγούσε απ’την Ροτόντα στο ανάκτορο του Γαλερίου. Σήμερα σώζεται μόνο το δυτικό τμήμα της. Εντυπωσιακά ανάγλυφα με παραστάσεις Νικών, αγώνων και συμποσίων υπάρχουν και σήμερα.

Η Ροτόντα είναι παγκοσμίως ίσως ένα απ΄τα σημαντικότερα μνημεία των ρωμ. χρόνων. Χτίστηκε γύρω στο 303 σαν ιερό ή μαυσωλείο. Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια μετατράπηκε απ΄τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο σε εκκλησία. Τα υπέροχα ψηφιδωτά είναι αυτής της εποχής. Με την κατάληψη της πόλης απ΄τους Οθωμανούς, η Ροτόντα μετατράπηκε σε τζαμί. Ο μιναρές της, ο μοναδικός στη Θεσσαλονίκη, σώζεται σε καλή κατάσταση.

Είναι αφιερωμένος στο προστάτη της Θεσσαλονίκης και είναι απ΄τις πιο παλιές εκκλησίες της πόλης.Χτίστηκε πάνω στα ερείπια λουτρών ρωμ.χρόνων,όπου το 303 μ.Χ.μαρτύρησε ο άγιος. Ήδη τον 5ο αι χτίστηκε εκεί μια μεγαλοπρεπή εκκλησία, που διακοσμήθηκε με υπέροχα ψηφιδωτά. Το μνημείο ολοκληρώθηκε με κίονες και ωραία κιονόκρανα. Τον 7ο αι έγινε η αποκατάσταση και επέκταση του μνημείου μετά από ζημιές και άλλα περίτεχνα ψηφιδωτά προστέθηκαν. Στα οθωμανικά χρόνια ήταν τζαμί. Η αποκατάσταση του μνημείου άρχισε μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στη Θεσσαλονίκη το 1917, κατά τη διάρκεια της οποίας είχε καταστραφεί ένα μεγάλο μέρος της πόλης και ο ναός.

Στο κέντρο της πόλης, όπου στα βυζαντινά χρόνια υπήρχε το δοιηκητικό κέντρο,μπορεί ο επισκέπτης να δει την Αγία Σοφία, η οποία ήταν αφιερωμένη στη σοφία του Θεού. Χτίστηκε στα χρόνια της εικονομαχίας, στις αρχές του 8ου αι. Τα ψηφιδωτά είναι ίσως του 8ου-12ου αι. Το πιο εντυπωσιακό είναι το ψηφιδωτό του τρούλλου: Η Ανάληψη του Κυρίου, του 9ου αι. Στο νότιο τοίχο υπάρχουν αγιογραφίες του 11ου αι. με μοναχούς και τοπικούς αγίους.

Στην άνω πόλη Θεσσαλονίκης βρίσκεται η μονή Βλατάδων. Ιδρύθηκε τον 14ο αι στη θέση όπου ο Απόστολος Παύλος κύρηξε το ευαγγέλιο.Η μονή κατοικείται ακόμα και σήμερα από μοναχούς. Υπάρχει το παλιό καθολικό του 14ου αι, όπου μπορεί κανείς να δει το «βήμα», δηλαδή το σημείο όπου κήρυξε το ευαγγέλιο.

Επίσης στην Άνω πόλη βρίσκεται ο ναός του Οσίου Δαυίδ, που ανήκε κάποτε στην μονή Λατόμου. Στο εσωτερικό του μικρού καθολικού υπάρχουν πολύτιμα ψηφιδωτά και αγιογραφίες και έτσι ανήκει στα σημαντικότερα μνημεία της πόλης αλλά και της βυζαντινής τέχνης. Τα ψηφιδωτά ανάγονται στην περίοδο απ΄τον 5ο μέχρι τον 7ο αι, ενώ οι αγιογραφίες είναι του 12ου αι και της περιόδου των Παλαιολόγων (13ος -14ος αι)

Βρίσκεται στο βυζαντινό κέντρο κοντά στην αρχαία αγορά και είναι η παλαιότερη βασιλική του ανατολικού χώρου. Η λέξη Άχειροποίητος΄ αφορά μια εικόνα τηςΠαναγίας. Η βασιλική χτίστηκε τον 5ο αι και ανακατασκευάστηκε τον 7ο και τον 13ο ή 14ο αι. Αρχικά ήταν αφιερωμένη στην Παναγία. Οι αγιογραφίες είναι του 13ου αι.

Ο ναός των Αγίων Αποστόλων χτίστηκε στις αρχές του 14ου αι, τη «χρυσή εποχή» της Θεσσαλονίκης. Η πόλη το διάστημα αυτό είναι ένα μεγάλο πνευματικό και πολιτισμικό κέντρο. Λόγω των υπέροχων ψηφιδωτών και αγιογραφιών, αλλά και της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής και εξωτερικού κεραμοπλαστικού διακόσμου, το καθολικό παλαιάς μονής συμπεριλαμβάνεται στα ωραιότερα και σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Η μονή ιδρύθηκε στις αρχές του 14ου αι και ήταν αφιερωμένη στην Παναγία. Είναι άγνωστο πως επικράτησε τον 19ο αι η ονομασία «Αγιοι Απόστολοι». Τα ψηφιδωτά και οι αγιογραφίες ανάγονται στις αρχές του 14ου αι.

Βορειοανατολικά της καμάρας είναι ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα. Το όνομα είναι μεταγενέστερης προέλευσης.Ίσως πρόκειται για καθολικό μονής του 14ου αι.

Χτίστηκε τον 14ο αι και αποτελούσε το καθολικό βυζαντινής μονής.Η λέξη όρφανός΄ σχετίζεται ίσως με τον ιδρυτή ή τον Άγιο Νικόλαο. Απ΄τον 17ο αι είναι μετόχι της μονής Βλατάδων. Οι υπέροχες αγιογραφίες του 1310-1320 είναι ωραία δείγματα της παλαιολόγειας ζωγραφικής.

Στο σημερινό κέντρο, στην πλατεία Αριστοτέλους, βρίσκεται ο υπέροχος,1000 χρόνων σχεδόν βυζαντινός ναός της Παναγίας,προστάτιδα των χαλκουργών.

Δεν πρέπει να παραλείψετε να επισκεφθείτε το αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης. Σε διάφορες εκθέσεις ο επισκέπτης ενημερώνεται για την τέχνη,την οικονομία,το εμπόριο, τη Θρησκεία,τα έθιμα και την κοινωνία της αρχαιότητας.Ενδιαφέρον έχει η έκθεση με το χρυσό των Μακεδόνων.

Το Μουσείο του Βυζαντινού Πολιτισμού εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με την πλούσια συλλογή πολύτιμων εικόνων. Υπάρχουν μοναδικές ταφικές κατασκευές, πολύτιμα ευαγγέλια, λειτουργικά σκεύη, αλλά και αντικείμενα της καθημερινής ζωής των χριστιανών.

Στην οδό Ολυμπιάδος υπάρχει ένα ορθογώνιο κτίσμα με χοντρούς τοίχους. Οι τρούλλοι που σχημάτιζαν την στέγη, λείπουν σήμερα. Στη βυζαντινή περίοδο χρησιμοποιήθηκε σαν δεξαμενή και τροφοδοτούσε την πόλη με νερό. Λίγο πιο πάνω, στην οδό Θεοτοκοπούλου, έχει διατηρηθεί ένα άλλο δημόσιο βυζαντινό μνημείο.Χτισμένο γύρω στο 1300, το λουτρό λειτουργούσε μέχρι το 1940.

Βορειοανατολικά του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται το Alaca τζαμί. Χτίστηκε το 1484 από τον Isak Pasha. Άλλοι χώροι λειτουργούσαν σαν πτωχοκομείο (ιμαρέτ) και θρησκευτική σχολή. Σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Χτίστηκε το 1467/8 από την κόρη του στρατιωτικού αξιωματούχου Χαμζά Μπέη και επεκτάθηκε πριν από το 1592, όταν αυξήθηκε ο μουσουλμανικός πληθυσμός της πόλης. Σύμφωνα με μια επιγραφή το τζαμί ανακατασκευάστηκε το 1620 μετά από σεισμό ή πυρκαγιά. Η εξωτερική εμφάνιση αλλιώθηκε με τη στέγαση του κινηματογράφου Άλκαζάρ και καταστημάτων στο μνημείο αυτό.

Στην πλατεία Αριστοτέλους βρίσκεται το Μπέη Χαμάμ, γνωστό και σαν «λουτρά Παράδεισος». Είναι το πιο παλιό και πιο μεγάλο διατηρημένο οθωμανικό μνημείο της Θεσσαλονίκης και χτίστηκε το 1444 από τον σουλτάνο Μουράτ Β΄. Λειτουργούσε μέχρι το 1968 και χρησιμοποιείται σήμερα για πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Ένα απ΄τα πιο γνωστά μνημεία οθωμανικής αρχιτεκτονικής βρίσκεται στο εμπορικό κέντρο Θεσσαλονίκης. Η αγορά Μπεζεστένι χτίστηκε τον 15ο αι για να στεγάσει τα πολυτελή προïόντα των υφασματοπωλών και χρυσοχόων.